Efekt czystej ekspozycji
6/28/2024
W kultowym filmie "Rejs" inżynier Mamoń, grany przez Zbigniewa Maklakiewicza, stwierdza: "Proszę pana, ja jestem umysł ścisły. Mnie się podobają melodie, które już raz słyszałem". Oto prawo inżyniera Mamonia, które w psychologii społecznej ma swoją nazwę – efekt czystej ekspozycji.
Robert Zajonc (nieżyjący już amerykański profesor psychologii polskiego pochodzenia) w drugiej połowie XX w. przeprowadził szereg badań, w których sprawdzał emocjonalne reakcje na elementy pojawiające się z różną częstotliwością.
W jednym eksperymentów Robert Zajonc wykorzystał fikcyjne, pozbawione sensu wyrazy, udające tureckie słowa. Uczestnicy otrzymali informację, że badanie dotyczy wymowy obcojęzycznych zwrotów. Wyrazy prezentowano graficznie (napisane na kartkach) oraz dźwiękowo (odczytywane przez eksperymentatora). Dalszym krokiem było samodzielne przeczytanie przez osoby badane słów, przy czym niektóre z nich pojawiały się częściej, niż pozostałe. W ostatniej fazie poproszono uczestników o ustosunkowanie się do znaczenia słów i wskazanie, czy tureckie przymiotniki miały pozytywny, czy negatywny charakter. Wyniki były jednoznaczne – badani określali jako pozytywnie te słowa, które widzieli częściej, a negatywnie te prezentowane rzadziej.
Wystarczy częste powtarzanie tego samego w prezentacjach? Przecież lubimy to, co znamy.
Czy to rzeczywiście takie proste?
Efekt czystej ekspozycji nie zawsze działa i istnieją sytuacje, w których jego skuteczność jest ograniczona lub wręcz odwrotna. Oto kilka przypadków:
Praktyczne wskazówki
- Negatywne skojarzenia
Jeśli pierwsze spotkanie z określonym produktem lub marką było negatywne, częste powtarzanie tego samego nic nie zmieni, może tylko utrwalić negatywne skojarzenia. - Efekt przesycenia
Zbyt częste powtarzanie tych samych informacji może prowadzić do znudzenia lub irytacji widowni. Również nadmiernie eksponowane i powtarzane logo produktu lub marki może być rozpraszające dla widza, prowadzić do wizualnego przeciążenia slajdu, a co gorsza sprawiać wrażenie nachalności. Warto dbać o umiar, aby nie przesadzić. Pamiętaj, że co za dużo, to niezdrowo. - Niezgodność z oczekiwaniami
Prezentacja nie odpowiada na potrzeby audytorium. - Znudzenie i nuda
Jeśli wystąpienie jest monotonne i nie oferuje żadnych nowych informacji lub zmian, może prowadzić do znudzenia. Odbiorcy mogą zacząć ignorować lub unikać powtarzającego się bodźca.
Powtarzaj kluczowe informacje z umiarem
Upewnij się, że kluczowe punkty są powtarzane wystarczająco często, aby zostały zapamiętane, ale nie na tyle, aby stały się nużące.
Wprowadzaj różnorodność
Stosuj różnorodne środki przekazu, takie jak tekst, grafiki, filmy i interaktywne elementy, aby utrzymać zainteresowanie widowni.
Używaj spójnych elementów wizualnych
Spójność w użyciu kolorów, czcionek i układów slajdów może pomóc w budowaniu znajomości i poprawie zrozumienia.
Monitoruj reakcje widowni
Bądź świadomy reakcji widowni na prezentację i dostosowuj ją w miarę potrzeb. Jeśli widownia zaczyna się nudzić, wprowadź nowe elementy lub zmień tempo.
Podsumowanie
Efekt czystej ekspozycji może być skutecznym narzędziem w prezentacjach, jeśli jest stosowany w sposób przemyślany i z umiarem. Powtarzanie kluczowych informacji, używanie spójnych elementów wizualnych i wprowadzanie różnorodności to kluczowe strategie, które mogą zwiększyć skuteczność prezentacji i zaangażowanie widowni.
